Jak lepiej pracować z tekstem, czyli porady dla każdego

Aby podnieść efektywność procesu czytania oraz poprawić zapamiętywanie i zrozumienie materiału, trzeba podchodzić do każdej publikacji znajdując się w „odpowiednim stanem umysłowym” – świadomym, ciekawym i otwartym. Powszechnie wiadomo, że to co nas interesuje przyswajamy szybciej – to między innymi dlatego rzadko jest dobrym uczniem/studentem ktoś, kogo nudzą lekcje/wykłady. To samo dotyczy książek. W osiągnięciu odpowiedniego stanu pomaga zadawanie sobie i odpowiadanie na szereg pytań pomocniczych. Świetnie sprawdzają się one podczas lektury publikacji naukowych, ale nie ma powodu, aby nie zastosować ich do innych tekstów. No może z wyłączeniem fikcji literackiej.
Przykładowo…

Co autor chce przekazać? Jaka jest jego główna myśl?
To chyba najważniejsze ze wszystkich pytań. Jeśli nie potrafimy na nie odpowiedzieć, to znaczy, że nie zrozumieliśmy tekstu i równie dobrze możemy zaczynać lekturę od początku. Dobrze jest zdawać sobie sprawę, że teksty, o ile nie są zwykła grafomanią, nie powstają ot tak sobie. Każdy twórca ma cel i konkretne przesłanie, które chce przekazać swojemu czytelnikowi. Niektórym wychodzi to lepiej, innym gorzej.

Czy lektura tej pozycji pozwoli Ci dowiedzieć się czegoś nowego?
Po prostu. Jeśli książka lub artykuł z danej dziedziny nie zawiera nowych informacji (z Twojego punktu widzenia i posiadanej wiedzy oraz z punktu widzenia rozwoju całej branży), jest dla Ciebie bezwartościowy. Nie chodzi tylko o fakty lub liczby. Nawet spojrzenie z punktu widzenia autora i tok jego rozumowania może stanowić źródło wartościowych informacji i inspiracji, nawet jeśli podawane przez niego dane, są Ci świetnie znane.

Jakiej argumentacji używa autor, aby przekonać Cię do swojego zdania?
Przyjrzyj się dokładnie jakie dane i fakty stanowią podstawę wyciągniętych przez autora wniosków. Czy są one prawdziwe? Czy wnioski wyciągnięte zostały na bazie logicznego rozumowania i wyników przeprowadzonych badań? Nie próbuj od razu podważać rozumowania autora. Jeśli coś jest nie w porządku, to może to wynikać z braku niektórych informacji. Może autor dostrzegł jakieś aspekty zagadnienia, których jeszcze sobie nie uświadomiłeś?

Dlaczego opinia autora jest dla Ciebie interesująca?
Postaraj się świadomie określić, które fragmenty stanowią największy wkład do Twojego stanu wiedzy i dlaczego. Może sposób przedstawienia informacji? Może interesujący zbiór danych? Ciekawa koncepcja? Przełomowe wnioski?

Jak publikacja wpisuje się w ogół tekstów na temat danego zagadnienia?
Czy jest to kontynuacja wcześniejszych prac tego samego autora, a może kogoś innego? Czy równolegle nie pojawiły się inne prace, potwierdzające lub obalające przedstawione tezy? Czy w pracy są braki? Może autor ma dopiero w planie zrobić coś, co zrobił już ktoś inny?